Renovatio monetae, to system przymusowej wymiany monety w celu zapełnienia skarbu władcy. W Europie Zachodniej był on znany jako concambio. Jego początki wiążą się z walką z fałszerzami monet na przełomie X/XI w. w Angli. Na przełomie XI/XII w. wprowadzono jego stosowanie w Europie kontynentalnej. Początkowo w Włoszech, a w Niemczech - jak wynika ze źródeł pisanych - w 1157 roku. W Polsce, przez długi czas, wiązano jego początki z Mieszkiem III Starym. Wydaje się to jednak mało prawdopodobne, gdyż tylko Bolesław I Wysoki, miał możliowość wprowadzenia go szybko. Książę ten, będąc na wygnaniu, podczas licznych podróży cesarza, któremu towarzyszył miał okazję zapoznania się z tym sposobem zapełniania kasy władcy. Przykładem tego może być fakt, że widnieje Bolesław I Wysoki, jako świadek, na jednym z dokumentów Fryderyka I Barbarossy, nadająch przywilej renovatio monetae (concambio) jednym z feudałów. Po powrocie z wygnania w 1163 r. jako jedyny książę polski, który - jak podają nie którzy historycy - znał ekonomiczną stronę sprawowania władzy. Jak zatem widać był on w stanie wprowadzić wkrótce po uzyskaniu pełni władzy (1166 r.) jako bardzo korzystnego dla władcy.
Należy zatem przyjąć, że został on wprowadzony na ziemiach polskich w latach 60--tych XII wieku. Najprawpodopobniej ok. 1166 roku. Trudno bowiem przypuszczać, żę był to Mieszko III Stary, który nie miał okazji zapoznać się z nim wcześniej. Mało prawdopodobne jest to również z tego względu, że dziwne by było, aby Bolesław I Wysoki czekał z wprowadzeniem go w swej dzielnicy dopiero pod koniec lat 70-ty XII w., wiedząc jak jest on dla niego korzystny. Był on przy tym rodzinnie z rodziną cesarza, a więc dobrze znał metody gospodarowania władców (cesarza, książąt, palatynów) niemieckich
Przymusowa wymiana monet w ramach systemu renovatio monetae, z reguły odbywała się 3 razy w ciągu roku. Warto również zaznaczyć, że w Cesarstwie było to również popularne. Wymiana taka, dość często ozanczał zamianę lepszej jakości monetę na gorszej jakości. Nie było to jednak regułą, zdarzało się, że próbę srebra utrzymywano, bądź, co zdarzało czasem, na lepszej jakości. Było to jednak wówczas, kiedy pieniądz ten pełnił funkcję propogandowo-manifestacyjną.
G.S.